Lepiej zapobiegać, niż leczyć…
Harmonogramy szczepień uaktualniono w dniu 20 stycznia 2017 r.
Szczepienia, to nic innego jak prawdziwa profilaktyka. Dzięki obowiązkowym szczepieniom udało się wyeliminować wiele chorób, które do niedawna były dla maluszków bardzo niebezpieczne, wręcz zagrażały życiu.
Szczepienia dla dzieci podzielono na dwa rodzaje: obowiązkowe i zalecane. Za te pierwsze nie musisz płacić – dziecko otrzyma je w przychodni, do której jest zadeklarowane. Jeśli natomiast chcesz podać dziecku którąś ze szczepionek zalecanych, musisz za nią zapłacić. Zdaniem wielu specjalistów, warto ponieść wydatek, bo chociaż ukłucie przez chwilę jest bolesne (a ilość tych ukłuć można zminimalizować), to jednak najprostszy i najskuteczniejszy sposób ochrony przed chorobami.
Wiek dziecka |
To jest obowiązkowe |
| Pierwsze 24 godziny po urodzeniu | – wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW typu B) – gruźlica |
| 2. miesiąc życia (po ukończeniu 6. tygodnia życia) |
– WZW tybu B (druga dawka) – DTP – błonica, tężec, krztusiec (pierwsza dawka) – Hib – Haemophilus influenzae typu B (pierwsza dawka) – przeciwko inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae (pierwsza dawka), obowiązkowe dla dzieci urodzonych po 31.12.2016 |
| 4. miesiąc życia (po ukończeniu 14. tyg. życia – po 8. tyg. od poprzedniego szczepienia) |
– DTP – błonica, tężec, krztusiec (druga dawka) – IPV – poliomyelitis (pierwsza dawka) – Hib – Haemophilus influenzae typu B (druga dawka) – przeciwko inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae (druga dawka), |
| 5-6 miesiąc życia (po 8. tyg. od poprzedniego szczepienia) |
– DTP – błonica, tężec, krztusiec (trzecia dawka) – IPV – poliomyelitis (druga dawka) – Hib – Haemophilus influenzae typu B (trzecia dawka) |
| 7. miesiąc życia | – WZW typu B (trzecia dawka) |
| 13. miesiąc życia | – MMR – odra, świnka, różyczka (szczepienie podstawowe) – przeciwko inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae (trzecia dawka), |
| 16. miesiąc życia | – DTP – błonica, tężec, krztusiec (czwarta dawka) – IPV – poliomyelitis (trzecia dawka) – Hib – Haemophilus influenzae typu B (czwarta dawka) |
| 6. rok życia | – DTaP – błonica, tężec, krztusiec (dawka przypominająca) – poliomyelitis (dawka przypominająca) – MMR – odra, świnka, różyczka (szczepienie przypominające) |
| 10. rok życia | – MMR – odra, świnka, różyczka (szczepienie przypominające, tylko w rocznikach 2010 – 2013) |
| 14. rok życia | – dTap – błonica, tężec, krztusiec (dawka przypominająca) |
| 19. rok życia | – Td – błonica, tężec – dawka przypominająca |
Szczegółowy kalendarz szczepień ochronnych na rok 2019 – Załącznik do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawie zasad przeprowadzania szczepień ochronnych przeciw chorobom zakaźnym.
Szczepienia zalecane:
Bólu i stresu można dziecku oszczędzić, jeśli zdecydujemy się na zakup szczepionki skojarzonej – która chroni przed czterema, pięcioma, czy nawet sześcioma chorobami. Aktualnie głównie korzystamy ze szczepionek pięcioskładnikowych Pentaxim, Infanrix-IPV+Hib (błonica, tężec, krztusiec, polio, Hib) lub sześcioskładnikowej Infanrix Hexa (tu dodatkowo WZW typu B).
Niestety, koszt tych szczepionek z reguły przekracza 100 zł na dawkę. Te zawiłe kombinacje przybliża poniższa tabela. Jednak najwięcej informacji na ten temat rodzic uzyska od lekarza prowadzącego dziecko.
– szczepionka doustna,
* – szczepienie zalecane (płatne)
Szczepionka – jak to działa
Kiedy podajemy dziecku szczepionkę wprowadzamy do jego organizmu żywe, ale osłabione lub też zabite wirusy albo bakterie. Dziecko broniąc się przed nimi wytwarza przeciwciała. Gdy zetknie się z prawdziwymi zarazkami tej choroby będzie już uodpornione.
Przed szczepieniem
koniecznie dziecko musi zbadać lekarz i sprawdzić czy jest zdrowe. Jeśli ma tylko niewielki katar, sporadycznie kicha – to nie szkodzi. Jeśli zaś ma gorączkę, przeszło poważniejszą chorobę, niedawno przestało brać antybiotyk – lekarz z pewnością zaleci przełożenie szczepienia o około 10-14 dni. Ponieważ każdy zastrzyk dla dziecka wiąże się z bólem i stresem warto na godzinę przed zabiegiem posmarować mu rączkę kremem przeciwbólowym EMLA (warto potem owinąć rączkę folią, aby nie ubrudzić ubrania).
Po szczepieniu
dziecko może być trochę bardziej marudne. Na rączce w miejscu szczepienia może pojawić się niewielki obrzęk. Wtedy warto położyć na to miejsce okład z sody oczyszczonej w proporcji jedna łyżeczka sody na szklankę wody. Jeżeli będzie miało podwyższoną temperaturę podaj mu Paracetamol. Ale uwaga! Jeśli zauważysz, że dziecko w ciągu kilku dni po szczepieniu zachowuje się inaczej niż zwykle – ma gorączkę, płacze, nie chce jeść – koniecznie skontaktuj się z lekarzem!
Szczepienia zalecane:
Przeciwko pneumokokom
Bardzo groźne bakterie. Mogą powodować zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, płuc lub sepsę. Są bardzo trudne do leczenia, często kończą się powikłaniami neurologicznymi, utratą słuchu; sporadycznie nawet śmiercią. Można ją podawać od 2 miesiąca życia. Jeśli zaczniemy szczepić w pierwszych 6 miesiącach życia (a tak jest zalecane), dziecko musi dostać 4 dawki. Jeśli zaczniemy w 2 półroczu życia – wystarczą 2 dawki. Niestety jest bardzo droga, koszt jednej dawki to prawie 300 zł.
Przeciwko ospie wietrznej
Ta z pozoru błaha choroba może być bardzo niebezpieczna, szczególnie dla noworodków i niemowląt. Również u starszych dzieci mogą po chorobie pojawić się powikłania (neurologiczne bądź skórne). Po przechorowaniu ospy możemy jeszcze zachorować na uciążliwy półpasiec, gdyż obydwie choroby wywołuje ten sam wirus. Dziecko do 12 roku życia dostaje jedną dawkę (koszt 180-200 zł).
Przeciwko grypie
Specjaliści zalecają szczepienie dzieci od 6 miesiąca do ukończenia 5 roku życia. To okres kiedy zachorowanie na grypę często kończy się pobytem w szpitalu. Pierwszy raz podaje się 2 dawki w odstępie miesiąca. Szczepionka kosztuje około 30 zł.
Przeciwko zakażeniu rotavirusem
W Polsce pojawiły się nowe szczepionki doustne (Rotarix, Rota-teq) zapobiegające powstawaniu u niemowląt bardzo groźnych zakażeń rotawirusowych przewodu pokarmowego, przebiegających z biegunką i wymiotami, które mogą doprowadzić do odwodnienia organizmu. Ten stan z reguły wymaga leczenia szpitalnego. Co ważne, szczepionki te można podawać wraz ze szczepionkami przeciwko innym chorobom zakaźnym. Powinno się rozpocząć szczepienie pomiędzy 6 i 12 tygodniem życia, tak by ostatnia dawka (przy szczepieniu Rotarixem – druga, a Rota-teq’iem – trzecia) wypadła najpóźniej w 24 tygodniu życia. Cena jednej dawki to około 300 zł.
Przeciwko meningokokom
Meningokoki są to bakterie, które mogą spowodować zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Mogą również wywołać sepsę, czyli uogólnioną odpowiedź organizmu na zakażenie.
U około 20-40% z chorych ludzi (tzw. nosicieli), meningokoki występują w jamie nosowo-gardłowej, nie powodując żadnych dolegliwości ani objawów. Są przenoszone drogą kropelkową, występują różne serotypy tych bakterii, najczęstsze to serotypy B, C, A, Y i W135.
Serotypy B jest odpowiedzialny za ok. 50% zakażeń. W ostatnich latach obserwuje się w krajach europejskich, w tym i w Polsce, wzrost zakażeń wywołanych przez serotypy C. Zakażenia meningokokami typu A występują przede wszystkim epidemicznie.
Szczyt zachorowania występuje w wieku od 0-4 lat oraz między 14 a 20, ale zachorować może każdy człowiek, bez względu na wiek. Najbardziej narażone są osoby mające bliskie, bezpośrednie kontakty z chorymi lub nosicielami. Bardziej podatni na zachorowania są ludzie, których organizm jest osłabiony wcześniejszymi infekcjami, wysiłkiem fizycznym, stresem, długotrwałym odchudzaniem itp..
Zakażeniu sprzyja przebywanie dłuższy czas w grupie, w zamkniętych pomieszczeniach (koszary, internaty, akademiki), przebywanie w zatłoczonych pomieszczeniach o dużym natężeniu hałasu (dyskoteka, koncert), przygodne pocałunki, picie z jednej butelki, palenie tego samego papierosa, używanie wspólnych sztućców.
Najważniejszymi sposobami zabezpieczania się przed zachorowaniem są:
– szczepienia ochronne (należy jednak pamiętać, że szczepionka zabezpiecza przed zakażeniem meningokokami typu C, nie zabezpiecza przed zakażeniem typu A. Badania nad szczepionką przeciwko serotypowi B są w fazie prób),
– unikanie ryzykownych zachowań.
Objawy zakażeń meningokokowych początkowo przypominają przeziębienie (gorączka, ogólne złe samopoczucie, bóle mięśni, stawów). Mogą też wystąpić bóle głowy, nudności, wymioty, sztywność karku, drgawki. Charakterystycznym objawem w postępującym zakażeniu jest wysypka wybroczynowa – plamki na skórze całego ciała w postaci drobnych czerwonych punkcików, które w późniejszym okresie zlewają się w duże plamy, które nie bledną pod naciskiem. Wysypka może być jednym z ostatnich objawów. Choroba rozwija się bardzo szybko.
U dzieci poniżej 2 roku życia te objawy mogą być mniej widoczne, a dominują takie objawy jak brak apetytu, wymioty, rozdrażnienie, senność lub drażliwość, rozpaczliwy płacz, spowolnienie, odchylenie głowy do tyłu, u niemowląt pulsujące ciemiączko, wybroczyny na skórze.
Aby skutecznie leczyć zakażenie meningokokowe należy po wystąpieniu pierwszych objawów natychmiast zgłosić się do lekarza lub wezwać pogotowie ratunkowe.
Po bezpośrednim kontakcie z osobą chorą na inwazyjną chorobę meningokokową, należy natychmiast zgłosić się do lekarza, który zleci antybiotyk, co znacznie zmniejszy ryzyko zachorowania.
Szczepionki przeciwko meningokokom:
Szczepionki skoniugowane, przeznaczone dla dzieci od 2 r.ż., młodzieży i osób dorosłych z grupy ryzyka przeciwko meningokokom typu C
NeisVac C firmy Baxter
– od 2 m.ż. – 2 dawki w odstępie 2 miesięcy, dawka przypominająca w 2 r.ż.
-dzieci powyżej 12 m.ż., młodzież i dorośli – dawka pojedyncza
Meningitec firmy Wyeth
– od 2 m.ż. – 3 dawki – 2, 4, 6 m.ż. lub 3, 6, 8 m.ż.
– dzieci powyżej 12 m.ż., młodzież i osoby dorosłe – pojedyncza dawka
Polisacharydowa szczepionka meningokokowa A+C firmy Sanofi Pasteur, szczepionka przeciwko zapaleniu opon mózgowych, wywołanym przez meningokoki grupy A i C.
– zalecana dorosłym i dzieciom powyżej 18 m.ż. – 1 dawka szczepionki.
/Na podstawie materiałów Głównego Inspektora Sanitarnego: „Społeczna kampania przeciwko meningokokom”/
Przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych
Zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych przenoszone przez kleszcze wywołuje wirus. Początkowe objawy są niecharakterystyczne: gorączka, bóle głowy i brzucha, nieżyt górnych dróg oddechowych. Następnie po tygodniu u około 20-30% zakażonych rozwijają się objawy infekcji ośrodkowego układu nerwowego.
Po przebytej ostrej fazie choroby, u około 10-20% osób utrzymują się objawy ze strony układu nerwowego – bóle głowy, depresja, zaburzenia koncentracji, zaburzenia słuchu.
Zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych występuje najczęściej w okolicach leśnych. W Polsce największy wzrost zachorowań obserwuje się w lipcu i sierpniu, szczególnie na terenach województw warmińsko-mazurskiego, podlaskiego i lubuskiego.
Szczepienia profilaktyczne są najlepszą metodą ochrony przed zakażeniem. Powinny one obejmować mieszkańców okolic zwiększonego występowania zachorowań: ludność miejscową, pracowników leśnych oraz turystów udających się w te okolice.
Szczepionka FSME-Immun 0,25 ml Junior – dla dzieci powyżej 1 r.ż. i poniżej 16 r.ż.
FSME –Immun 0,5 ml – dawka dla dorosłych powyżej 16 r.ż.
I dawka- najlepiej w okresie zimowo-wiosennym
II dawka – 1 do 3 miesiące po pierwszej. Jeśli konieczne jest szybkie zaszczepienie, np. przed wyjazdem w okresie letnim, drugą dawkę należy podać po 2 tyg. po pierwszej.
III dawka – między 5-12 miesiącem po drugim szczepieniu.
Szczepienia przypominające co 3 do 5 lat.
Przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A
Wirusowe zapalenie wątroby typu A
Jest to schorzenie wirusowe, tzw. „choroba brudnych rąk”. Najczęściej przebiega bezobjawowo, rzadziej występuje powiększenie wątroby, żółtaczka, odbarwiony stolec i ciemno zabarwiony mocz. Sporadycznie może dojść do niewydolności wątroby, śpiączki i zgonu.
Szczepionki
Havrix 720 Junior – dla dzieci między 1 a 18 r.ż.
2 dawki szczepionki – drugą między 6 a 12 miesiącem po pierwszej
Havrix Adult – od 19 r.ż.
należy podać 2 dawki – drugą między 6 a 12 miesiącem po pierwszej.
Avaxim – dla dzieci od 2 do 15 r.ż. – 2 dawki, druga 6 miesięcy po pierwszej, dorośli od 15 rż – 2 dawki – druga między 6 a 12 miesiącem po pierwszej.
Twinrix Adult – skojarzona szczepionka przeciwko WZW A i B – od 16 r.ż. – schemat dawkowania: 0, 1, 6 miesiąc.
Przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego
Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) może być przyczyną raka szyjki macicy. Zakażenie przenoszone jest najczęściej drogą płciową, do zakażenia zwykle dochodzi w ciągu 2-5 lat od rozpoczęcia aktywności seksualnej. Zachorowalność na raka szyjki macicy najczęściej związana jest z zakażeniem HPV – 16 i HPV – 18.
Szczepionka przeciwko HPV może być stosowana już od 9 r.ż. Trzy dawki szczepionki podane przed okresem inicjacji seksualnej zabezpieczają w 99,9% przed zakażeniem.
W chwili obecnej nie wiadomo, czy konieczne będzie podawanie dawek przypominających.
Szczepionka Silgard
I dawka
II dawka po 2 miesiącu od podania pierwszej dawki
III dawka – po 6 miesiącach od podania 1 dawki.
Szczepionka jest nieskuteczna u osób już zakażonych wirusem HPV
Szczepionka Cervarix
podawana u dziewcząt powyżej 10 r.ż. również w schemacie trzydawkowym.
Koszt szczepionki wynosi ok. 500 zł/dawkę.